fridtun (hus)morar seg: ferding spessial

Eit tidlegare innlegg i denne halvdaude (men svært seigliva) husmorbloggen, lova husmori at ho skulde fortelja dykk kvar ho hev arbeidt i det Herrens år 2013, eller rettare sagt år 200 e.Iv. (etter Ivar Aasen), som no nærmar seg enden. Husmødrer i dag arbeider ikkje berre heime, veit de, nokre av dei arbeider òg ute. Denne husmori hev lagt nokre uvanleg ferdafylte månader attum seg, frå Arendal til sud til Sortland i nord, frå Bergen i vest til Elverum i aust, so no ser ho fram til å sitja inne i hòla si og skriva, attåt kledevask og anna som ho koplar hjernen av med. Men du og du so mykje ho hev sét, og so mange ho hev møtt! Visseleg er dette ingenting jamført med den ferdinga som ministrar og turnerande musikarar og yrkessjåførar og slike driv med, men noko er det då.

No er de vel heilt frå dykk av spaning, so her kjem ho: lista yver stadene/kommunane husmori hev havt arbeidsuppdrag i år (stader ho hev vore fleire gonger, er sjølvsagt nemnde fleire gonger, elles vert lista so stutt).

Og! Det må vera sagt: Husmori hev berre vore utanlands éin gong i år, då ho og maken sykla til Sverike i sumar. Det er litt som med Ivar Aasen, berre at han aldri var utanlands. Vel:

Ål i Hallingdal  Trondheim  Skien  Luster  Lærdal  Sogndal  Høyanger
Elverum  Oslo  Oppdal  Stiklestad  Trondheim  Sveio  Haugesund
Vindafjord  Skånevik  Elverum  Arendal  Kolvereid  Rørvik  Namsos
Steinkjer  Leksvik  Levanger  Oslo  Meråker  Stjørdal  Selbu  Tiller
Gjøvik  Lillehammer  Oppdal  Molde  Ålesund  Førde  Os  Trondheim
Melhus  Trondheim  Orkdal  Meldal  Røros  Bergen  Sortland  Oslo  Bærum

Ja, Bærum var prikken over i-en, tykte den sprengnynorske husmori.

fridtun (hus)morar seg: kids spessial

Ja, de såg rett: Husmori fylgjer straumdraget i samtidi og nyttar kids i stellet for for ungar, born, småtassar og dilikt. Dei som liver tett saman med husmori, veit at husmori elskar å fortelja soga um dette ordet, og no ser det jaggu ut til at høvet byd seg att! Ja, for emnet ho skal dryfta her, er just ferske verdsborgarar.

Kor som er: Ungdom i dag (og vaksne folk som prøver å verka yngre en dei er) nytter gjerne kid, kidden, kids, kidsa, venteleg etter påverknad frå engelsk. Men korleis kom kid inn i engelsk? Frå norsk. Eller nordisk då, rettare sagt norrønt. Kið heiter det i det gamle målet vårt, kid heiter det i landsmålet hans Ivar Aasen, kje heiter det i dag. So då veit de det: Kid tyder i grunnen 'geitunge' (killing = kid-ling). For nokre hundradår sidan tok engelsmennene kið inn i målet sitt, og utpå 1500-talet var det vanleg slang å nytta kid i tydingi 'menneskebarn, unge'. Og no er ordet kome inn att i norsk i den tydingi.

Men dette var no berre ein avsveiv, hovudemnet er som sagt småfolk. Husmori hev ikkje slike skapningar sjølv, men det er uråd å ikkje støyta på dei, og no kjem tvo stubbar som vonleg kann gjev dykk noko å gledjast ved denne sermerkte laurdagen i november (sermerkt av di husmori føddest på denne dagen for 26 år sidan, so det er ikkje reine slumpen at det dregst um småfolk just i dag).


FYRSTE STUBBEN
Husmori hev som kjent ein make, og denne maken hennar tek buss oftare en husmori. På bussen er det stundom kids, og stundom er dei slitsame (serleg éin unge hev merkt seg ut til no), og stundom er dei morosame. Ein dag i oktober kunde maken melda um ein unge som fylgde bodet um å tenke sjæl.

(På bussen)
Unge: Hva står det der?
Mor: «På gjensyn»
Unge: «På gjensyn»?
Mor: Ja, «på gjensyn».
Unge: Er det ikke bedre med «God gjensyn»?

Her hev med ein språknerd i emning, kommenterer maken.


ANDRE STUBBEN
Husmori er ikkje berre husmor; i haust vart ho jamvel gudmor! Eller luvemor, meir presist. Son åt ein nær ven vart døypt ein solrik dag i september, husmori fekk gleda av å taka av luva fyrr ungen skulle få vatn på skallen. Trufaste lesarar av bloggen til husmormaken hugsar vel at husmori spela ei stor rolle i ein av dei underlege draumane til maken, der husmori (òg kalla Reven) ikkje kom heim fyre di ho vilde vera med på nattverd og bønemøte. Vel, i dåpen var det jamvel nattverd, so no fekk maken sjå husmori taka del i nattverden PÅ EKTE. (Og maken er av «hedensk herkomst», so det var nog sterk kost!)

I alle fall: Husmori hev fenge løyve frå dåpsbarnmori til å leggja ut eit lite blinkskot frå dagen. Den raude veggen bak henne er sudsida av Elverum kyrkje, der husmori sjølv vart døypt og konfirmert.