bordskikk & slikt

Eg hev slege innpå ihopsetjingi raping og eting i norrøn bokheim tidlegare i sumar, og no gjer eg det endå ein gong. Denne gongen gjeld det den vesle Soga om Torgils og Havlide. Um Tord, ein av karane i soga, vert dette fortalt:

Han hadde litt vanskar med å eta kjøt av di han rapa og fekk oppgurp av det og ein noko ram ande.

Merk underdrivingi "ein noko ram ande".
Karane er i gjestelag og heller innpå mjød og andre go'saker, og tek so til å moroa seg med å kveda vers. Emnet er kjøt-rapingi hans Tord. Det er endå til ein kyrkjamann som opnar ballet, for Ingemund prest luter seg til sidemannen og segjer dette:

"Kvar ifrå trekkjer denne tev?"
Tord andar no attant'.

Her fylgjer eit utval vers til gleda og gaman:

Lite det gjer om
vi her i laget
av okse-kjøtet
kjem til å rapa!
For Tord, sonen til
Torvald som var
Kjartans son, or
kjeften laut rapa!

Og:

Maten jaga sure
støytar opp or brystet,
bamse-eta på jotnens
ætling, heile dagen.
Fingrane tok folk i
flokken om nasen då
rauste karen rapa -
ring tev tolte lyden.

Og:

Goden rapa så,
vi laut framom gå,
nakketust i sky
kvar og ein skreik fy!

Til dette siste verset høyrer dette avsnittet:

Så er sagt at Tord vart følgd ut med denne visestubben til avskil. Men det er ikkje sagt noko om at han elles fekk med gåver.

Det var fulla litt leidt å vera Tord. Men det tryggjer å få stadfest at kroppsfunksjonar var morosamt då som no.

inní mér syngur vitleysingur

Já, ég er alltaf á Íslandi!
Det er berre å orsaka at det fer fram so lang tid millom kvart innlegg, men det er so mykje som hender um dagane. Handskrift-skeidet i Reykjavík er nyst endt, og eg hev lært ovende mykje um dei gamle millomalderbøkene. Me fekk endåtil halda i og blada i dei eldgamle bøkene!

Vel. Men det beste er at me jamvel fekk innsyn i gamle, islendske songtradisjonar. Frå gamalt hev dei ein songleik der ein skal syngja same songen sju gonger - og kvar gong skal ein ganga éi tone upp. Er rår dykk til å sjekka ut dette her, og syt for å skru ljodet høgt upp! (Du skal trykkja på "Jón Stefánsson" > og dinæst "Hlusta" øvst i vinstre kråi)

For stemningi: Eit bilæte av Konungsbók (Codex Regius av poetiske Edda), frå um lag 1270, som eg hev sét med mine eigne augo!

nytt krypinn

Eg hev ein ny heim no. Ingen fleire dagar og næter på Voll.
Men fan! - dette er ti tusund gonger betre. Dette er ein heim.
Far vel, linoleum og institusjonskjensla.
Her, i nyheimen, er både trivelegt og lognt og ljost.
Ja her kann ein byggja og bu!
Eller berre bu.
Sovekråi mi er soleides:



Jau, sengi er grum. Kaupt på Finnskogdagane på Svullrya, sjølvpussa og sjølvmåla, med hjelp frå mor og far. Snikkar-far meiner ho radt er hundrad år eller so.
Og eg hev Ludvig og bestefar yver hovudet, og Ludvig og Solan på dynetrekket. Betre vert det ikkje!

Eg bur med ein ven, og eg hev framleis eit lauvtre utanum gluggen.

Alt ihoplagt: Eg er nøgd.

I morgon fer eg atter ein gong til Íslands. Það verður gaman & gleði!

Lat oss enda med ei strofa av Aasen:

Ja heime der baka dei Braudet best,
og vænaste klippa dei Klædi,
der hava dei Klangen i Maalet mest
og vænaste kveda dei Kvædi.
Der ser du ein Dag med ljosare Lag,
og Skog med eit mildare Skygge;
og raamar so Sorgi deg der med eit Slag,
so finner du endaa eit Hygge.

glup raping

For tidi les eg Konungs skuggsjá, eller Kongsspegelen, frå um lag 1230-1260, og der råkar ein på mykje moro. Dette er ei "uppsedingsbok" med ein far og son i samrøda, og boki vert drivi fram ved at sonen spyrr og faren svarar og legg fram og tyder ut alt det sonen hev hug til å spyrja um. Her er dryft både krigskunster og våpen, seder og skikkar, kaupmenner og kongar, hav og jord, klæde og matstell.

Ein ovende morosam bolk er den um Islandshavet og alt levande som finst i det. Til dømes skal det finnast ein slik undersam skapnad:

"Det er fortalt at naturen til denne fisken [havguve] er slik at når han skal ete, så gjev han opp ein stor rap or halsen, og med den følgjer det då mykje åt, så allslags fiskar nær ved samlast til, både store og små, og meiner dei der skal få seg god mat og føde. Men denne fisken let munnen sin stå open imedan, og det opet er ikkje mindre enn eit stort sund eller ein fjord, så fiskane kan ikkje vare seg for det og renner inn, heile horga. Men så snart magen og munnen hans er full, så let han att munnen, og då har han fanga og stengt inne alle dei som før trådde dit og ville leite seg mat" (norsk tyding ved Alf Hellevik)

Det var jaggu ei glup gjerd!
Noko å tenkja på næste gong kjøleskåpet er tomt og svolten gneg.